Historie

Boshoverschans en Odakapel

Kapel van de H.Oda en H.Apollonia

Op de Boshoverschans staat de kapel toegewijd aan de H. Oda en de H. Apollonia. Uit oude archieven blijkt dat er al in 1485 op deze plek een Odakapel lag. De kapel is in het begin van de 18^e eeuw opgericht, maar er zijn nog resten van een houtskelet en vakwerk aangetroffen uit het midden van de 16^e eeuw. De kapel biedt plaats aan ongeveer 70 personen en heeft een altaar van hout uit het begin van de 18^e eeuw. Boven de ingang staat het beeld van de H. Oda met het jaartal 1722. Volgens de legende is zij de blind geboren dochter van een Schotse koning. Zij gaat op bedevaart naar Luik alwaar ze wonderlijk geneest. Daarna vlucht ze voor haar vader die haar wil uithuwelijken en woont als kluizenares op Boshoven. Haar schuilplaats wordt door het geschetter van eksters verraden. Vanwege de genezing van haar blindheid wordt ze aangeroepen tegen allerlei oogziekten. In de kapel wordt ook de H. Apollonia vereerd als patrones van de tandartsen. Zij is afgebeeld met een palmtak en een tang waarin een tand geklemd zit. Zij leefde in de 3^e eeuw in Alexandrië waar zij om haar geloof gemarteld werd waarbij haar tanden uit haar mond werden geslagen. Sinds de 17^e eeuw wordt zij als martelares vereerd en haar voorspraak wordt ingeroepen tegen de tandpijn. De palmtak is het symbool van de martelaren.

De oorspronkelijke 16^e eeuwse houten beelden van Apollonia en Oda als ook een missaal (gedrukt door Plantijn Moretus in 1728) zijn in bruikleen gegeven aan het museum Jacob van Horne. De thans aanwezige beelden zijn afgietsels van de originelen in kunsthars.
De kapel is in 1985 grondig gerestaureerd en vanaf die tijd worden er weer regelmatig diensten gehouden.

De naamdag van de H. Apollonia is 9 februari en van de H. Oda 27 november.

Boshoverschans

Aan het einde van de 16^e eeuw tot de eerste helft van de 18^e eeuw werden de bewoners van Weert en verre omtrek geconfronteerd met oorlogsgeweld. Vooral de bevolking van het platteland, waar geen kastelen en muren bescherming boden, had veel te verduren van doortrekkend krijgsvolk. De boerenbevolking ging haar eigen beveiliging organiseren. Zo ontstond er in praktisch elke dorp of gehucht `een schans`. Dit is een met een gracht omgeven aarden versterking, waarachter men zich kon terugtrekken met het gezin, het vee en een deel van have en goed. Bij de ingang van de schans kwam een brug over de gracht. Binnen de schans huurde ieder een stukje grond waar een eigen hutje op gebouwd werd om te schuilen in tijd van gevaar. Op de oude kadasterkaart van de Boshoverschans (zie foto achterwand kapel) is te zien dat deze schans van ongeveer een halve hectare in zo´n 100 perceeltjes verdeeld was. Iedere schansgemeenschap had een eigen reglement. Aan het hoofd stonden twee schansmeesters. De weerbare mannen werden ingedeeld in groepen of rotten van zo´n 15 man, die elkaar aflosten bij de wacht. Als er gevaar dreigde werd de hoorn geblazen.

Toen het in de 18^e eeuw wat rustiger werd op het platteland bleven de schansen nog in takt. De schansen die eigendom waren van de gemeenschap bleven meestal in bezit van de bewoners. De kosten van het onderhoud werden gedragen door verpachting van de grond en het viswater én de verkoop van bomen. Zo woonde in 1729 op de Boshover Schans Cornelis Egens, wapenhandelaar. Ene Simon Linssen kreeg toestemming zich te vestigen als kluizenaar, mits hij school zou houden. Het schooltje bleef in stand tot 1838. De schanswal werd in 1863 geslecht en met de grond werd de helft van de gracht gedicht. De schans en de kapel bleven eigendom van het gehucht. De gronden werden verkocht en de opbrengsten werden geschonken aan noodlijdenden en aan verenigingen. Ook schutterij St.Oda van Boshoven kon van de gelden o.a. een nieuw vaandel en een nieuwe buks kopen.

In 1979 werd de “ Stichting Schans en Kapel van het Gehucht Boshoven” opgericht. Deze stichting zorgt tot op heden voor de in stand houding en het gebruik van de Schans en de Kapel.
Het oude archiefmateriaal is in bruikleen overgedragen aan het gemeentearchief. De Kapel is rijksmonument en de Boshoverschans heeft inmiddels de status van beschermd dorpsgezicht.